گیاهان دارویی

قدمت شناخت خواص دارويي گياهان شايد بيرون ازحافظه تاريخ باشد و اين گياهان درطول تاريخ هميشه با انسان قرابت خاصي داشته و آثار دارويي و موارد استفاده آن بر هيچکس پوشيده نيست و يکي از دلايل مهم اين قدمت حضور باورهاي ريشه دار مردم سرزمين هاي مختلف در خصوص استفاده از گياهان دارويي است اگر چه علاقه، همدمي و توجه به اين گياهان مفيد در سال هاي گذشته ناچيز بوده ولي خوشبختانه اخيراً مورد عنايت و توجه بيشتري قرار گرفته است. در هر حال چنين به نظر مي رسد که در جامعه ما هنوز درک جامعي از مفهوم گياهان دارويي و شيوه صحيح تهيه و مصرف آنها وجود ندارد. و علاقه مندان به گياهان دارويي معتقدند همانطور که گياهان در باغ نباتات خوب رشد مي کنند، بايد سعي شود زمينه علاقه مندي به اين گياهان در قلبهاي انسانها نيز فراهم و افزون گردد.

گياهان دارويي يکي از منابع غني کشور بوده که امکان صادرات آن نيز وجود دارد زيرا وقتي به ارقام واردات کشورهاي اروپايي مثل آلمان غربي و فرانسه توجه مي شود معلوم مي گردد که گياهان دارويي بازار بزرگي در جهان داشته و کشور ما مي تواند به يکي از صادر کنندگان اين گياهان دارويي تبديل شود.

ايران از لحاظ آب و هوا و موقعيت جغرافيايي و زمينه رشد گياهان دارويي يکي از بهترين مناطق جهان محسوب مي گردد. و در گذشته هم منبع توليد و مصرف گياهان دارويي بوده است. دانشمندان ايران مانند ابوريحان بيروني، ابن سينا و رازي و ديگران کتابهاي مفصلي درباره گياهان دارويي نوشته اند که مورد توجه جهانيان بوده، لذا علاوه بر اهميت روز افزون گياهان دارويي در سطح جهان که به سرعت مي رود تا جانشين بسياري از داروهاي شيميايي شود. صادرات اين گياهان نيز مي تواند منبع بزرگي از درآمد ارزي کشور باشد. مواردي که براي صادرات اين گياهان وجود دارند شامل شکل رقابت تهيه گياهان استاندارد، خشک کردن، بسته بندي، بازاريابي و غيره مي باشند.

گیاهان هم حس دارند

گفته شده است که گیاهان هنگام شنیدن نوای موسیقی شاداب تر می شوند یا درصورتی که با گل و گیاهان سخن گفته شود آنها سرزنده تر خواهند شد.از زمان های دور بشر همواره در فکر یافتن پاسخ این سوال بوده که آیا گیاهان به ظاهر ایستای غیرمتحرک نیز مانند انسان و سایر جانداران دارای حس هستند یا خیر؟ در کارتون ها نیز اغلب گیاهانی دیده شده اند که سخن می گویند یا به طور فانتزی برای آن ها چشم، ابرو و دهان گذاشته شده تا بتوانند با استفاده از این ابزار ارتباط برقرار کنند اما آیا واقعا گیاهان می توانند حس و درک کنند و به سخنان طرف مقابل گوش فرا دهند؟

شواهد نشان می دهد که گیاهان می توانند بیماری، موسیقی و هیجان انسان را درک کرده و مانند یک دروغ سنج عمل کنند. گفته می شود دانشمندی به نام تنسن در زمان امپراتوران مغول هند با نواختن نوعی موسیقی سبب شکفتن گل ها می شده است .در قدیم نیز بسیاری بر این باور بودند نیشکر در پاسخ به صدای آهنگین رفت وآمد سوسک ها و زنبورهای وحشی عسل رشد می کند.

چارلز داروین که ارائه دهنده نظریه تجربی مناقشه برانگیز تکامل است ضمن تحقیقات خود در مورد گیاهان تلاش می کرد با نواختن قره نی برای گیاهان از جمله گیاه میموسا پودیکا آن را تحت تأثیر قرار دهد اما پاسخی دریافت نکرد که بتواند براساس آن به نظریه ای در این باره دست پیدا کند. ویلهلم پی ففر فیزیولوژیست آلمانی نیز در سال 1877 تجربه ناموفقی را درخصوص تحریک پرچم گیاه سینوره به انجام رساند.
اما در نهایت یکی از دانشمندان با استفاده از دستگاهی مشابه دروغ سنج شواهد محکمی مبنی بر اینکه گیاهان نیز احساس دارند و می توانند به نوبه خود در قبال اتفاقات و اعمال واکنش دهند، ارائه داد .کلو باکستر، متخصص کار با دستگاه های پلی گراف و دروغ سنج، جامعه علمی را با ارائه مشاهداتش درباره حساسیت گیاهان تکان داد. او نخستین شخصی بود که ثابت کرد گیاهان دارای ادراک هستند.

روزی باکستر فرض کرد همان طور که آب از گیاه بالا می رود و برگ ها اشباع می شوند باید کاهشی در مقاومت الکتریکی برگ پیدا شود و این اختلاف را باید پلی گراف بتواند ثبت کند .او در مورد انسان الکترودها را به انگشتان فرد متصل می کرد و اینک به دو طرف برگ ضخیم و بزرگ یک گیاه الکترودها را متصل کرد. باکستر حدود یک ساعت واکنش های گیاه را ردیابی کرد و امر مهمی رخ نداد جز اینکه از ابتدای آزمایش یک خط نزولی از اثر مرکب پلی گراف روی کاغذ ترسیم شده بود. او انتظار عدم موفقیت در تحقیقش را نداشت. اما در یک لحظه منحصر به فرد او آزمایشی انجام داد که بر مبنای آن گیاه تا حدی تحریک می شد که احساسی مشابه احساس انسان در آن پدید آید. در واقع در زمانی که کلو باکستر به این گیاه داخل گلدان آب داد حسی نظیر حس رضایتمندی انسان در آن پدیدار شد. در واقع این بار اثر مرکب روی کاغذ سیر صعودی داشت.

گام بعدی کمی غیرعادی بود، کلو باکستر با این پیش فرض که اگر عملی که آسایش فکری و جسمی شخص را فراهم آورد موجب رضایت گیاه نیز می شود، می خواست بداند که گیاهان آیا در برابر کنش های منفی نیز مانند انسان واکنش منفی از خود نشان خواهند داد یا خیر. باکستر به این نکته واقف بود که کنش حاد و مهیج و ایجاد شرایط ترس و اضطراب سبب عکس العمل فوری در افراد متصل به پلی گراف می شود، حال او می خواست بداند آیا چنین واکنش هایی در مورد گیاهان نیز صدق می کند. بر این اساس باکستر تصمیم گرفت برگی را در فنجان قهوه سوزان بیندازد. اما بر خلاف انتظار او واکنشی از سوی گیاه مشاهده نشد. او انتظار داشت واکنش گیاه شبیه انسان باشد اما این گونه نبود. او که نخستین بار این کار را با برگی انجام داده بود که الکترود به آن متصل نبود این بار تلاش کرد برگی را که الکترود به آن متصل است مورد آزمایش قرار دهد. او با هدف سوزاندن برگ چند چوب کبریت برداشت تا فکرش را عملی کند اما درست در این لحظه رسم پلی گراف در حالتی ناگهانی به سوی بالا پرید.

تجربه جدید باکستر بسیار غیرباورتر از آزمایش اول بود چرا که برای لمس گیاه دست دراز نکرده بود و بعد باکستر تهدید جدی خود را به اجرا درآورد و برگ متصل به الکترود را سوزاند در همین زمان رسم پلی گراف نشانه های اضطراب را نمایان کرد. در نتیجه این آزمایش باکستر به این عقیده رسید که ادراک مافوق احساس در گیاه در سطح سلولی وجود دارد و نظریه ای تجربی ارائه داد که بر مبنای آن نباتات ادراکی مرموز دارند.
در آزمایش های دیگر باکستر متوجه شد که تمام قسمت های یک گیاه به تحریکات خارجی واکنش نشان می دهند و این مسئله مشخص کرد که ادراک در نبات ممکن است در یک سطح سلولی باشد و اکنون به این فرضیه اثر باکستر می گویند.

6 دستیار باکستر را در این تحقیق همراهی می کردند، یکی از آنها به وی پیشنهاد داد که در آزمایشی دیگر رفتاری ناخوشایند با گیاه در پیش گرفته شود. سپس یکی از دستیاران باکستر مامور شد که یکی از دو گیاهی که در کنار هم شانه به شانه قد کشیده بودند را بسوزاند. وقتی این فرد به گیاه مورد نظر نزدیک شد این گیاه واکنش خشونت آمیزی از خود نشان داد. در آن هنگام سایر دستیاران به کنار گیاه دیگر که قرار بود تخریب نشود رفتند. اما گیاه تنها زمانی از خود واکنش می داد که فردی که مامور تخریب گیاه اول شده بود از کنار وی عبور می کرد.
در آزمایش های دیگر باکستر روی بافت های دیگر نظیر میوه ها، سبزیجات و حتی تکه های کنده شده از بدن انسان به بررسی پرداخت و نمودار ترسیم شده توسط پلی گراف نشان داد که تمام اشکال بافت های زنده به نظر می رسد استعداد یکسانی در پاسخ دادن به تحریکات خارجی داشته باشند.